Septorya yaprak lekesi (Septoria tritici) buğday bitkilerinin yapraklarında enfeksiyonlara neden olan bir mantar türüdür. Bu mantar, özellikle nemli ve serin iklimlerde yaygın olarak görülür. Bitkilerin yaprak dokularına girerek gelişir ve sporlar üretir. Enfekte yapraklarda kahverengi lekeler ve siyah piknitler (spor yapıları) oluşur.

Yaşam Döngüsü

Buğdayda septorya yaprak lekesinin (Septoria tritici) yaşam döngüsü, toprakta ve bitki artıklarında hayatta kalabilen dayanıklı yapılar olan piknitler aracılığıyla gerçekleşir. Bu piknitler uygun koşullarda (yüksek nem ve ılıman sıcaklıklar) çimlenerek bitkileri enfekte eder. Enfekteli bitkilerde sporlar oluşur; rüzgar, su ve tarım aletleri yoluyla diğer bitkilere yayılır.

            Kışlama (Dormant Dönem)

• Bitki Artıkları ve Toprak: Buğdayda septorya yaprak lekesi (Septoria tritici) kış aylarında enfekte olmuş bitki artıkları ve toprakta hayatta kalır. Bu dönemde mantar, piknit adı verilen dayanıklı yapılar oluşturur.

• Piknitler: Piknitler, mantarın sporlarını barındıran küçük, siyah yapılar olup; bitki artıklarında ve toprak yüzeyinde bulunur.

   

  İlkbahar ve Spor Üretimi

• Spor Çimlenmesi: İlkbaharda sıcaklık ve nem koşulları uygun hale geldiğinde piknitler içindeki sporlar çimlenir.

• Spor Yayılması: Yağmur damlaları ve rüzgar sporların yaprak yüzeylerine taşınmasına yardımcı olur. Sporlar yaprak yüzeyine ulaştığında çimlenir ve enfeksiyon başlar.

   

  Enfeksiyon ve Gelişme

• Yaprak Enfeksiyonu: Sporlar yaprak yüzeyine ulaştığında çimlenir ve bitki dokularına girer. Enfekte yapraklarda kahverengi lekeler ve siyah piknitler oluşur.

• Spor Üretimi: Enfekte yapraklarda yeni piknitler oluşur ve bu piknitler yeni sporlar üretir. Bu sporlar rüzgar ve su yoluyla diğer yapraklara taşınarak enfeksiyonun yayılmasına neden olur.

   

  Yaz ve Sonbahar

• Enfeksiyonun Yayılması: Yaz ve sonbahar aylarında enfeksiyon hızla yayılabilir. Yüksek nem ve serin sıcaklıklar sporların çimlenmesi ve enfeksiyonun yayılması için ideal koşullardır.

• Yaprak Dökülmesi: Enfekte yapraklar zamanla kurur ve dökülür. Bu yapraklar toprağa düşerek mantarın kışlama dönemine girmesine yardımcı olur.

   

  Döngünün Tekrarı

• Yeni Sezon: Kış aylarında hayatta kalan piknitler bir sonraki ilkbaharda tekrar çimlenerek yeni enfeksiyon döngüsünü başlatır.

Bu yaşam döngüsü buğdayda septorya yaprak lekesinin (Septoria tritici) yayılmasını ve enfeksiyonun şiddetini belirleyen önemli faktörlerdir. Entegre zararlı yönetimi stratejileri, bu döngüyü kırmak ve enfeksiyon riskini azaltmak için kritik öneme sahiptir.

Belirtiler ve Zararlar

Buğdayda yaprak lekesi (Septoria tritici) enfeksiyonunun en belirgin belirtileri yapraklarda görülen kahverengi lekeler ve siyah piknitlerdir. Bu lekeler, yaprakların kurumasına ve dökülmesine neden olabilir. Enfekte yapraklar, bitkinin fotosentez kapasitesini azaltarak verim kaybına yol açar. Ayrıca, enfekte bitkilerde büyüme geriliği ve zayıflama görülebilir.

Yaprak Belirtileri

• Kahverengi Lekeler: Enfekte yapraklarda genellikle damarlar arasında kalan bölgelerde kahverengi lekeler oluşur. Bu lekeler zamanla birleşerek yaprağın büyük bir kısmını kaplayabilir.
• Siyah Piknitler: Kahverengi lekelerin üzerinde siyah nokta şeklinde piknitler (spor yapıları) görülebilir. Bu piknitler mantarın sporlarını üretir ve yayılmasına yardımcı olur.
• Yaprak Kuruması: Enfekte yapraklar zamanla kurur ve dökülür. Bu durum bitkinin fotosentez kapasitesini azaltarak genel sağlığını olumsuz etkiler.

Sap Belirtileri

• Sap Lekeleri: Enfekte saplarda kahverengi lekeler ve çöküntüler oluşabilir. Bu lekeler sapın zayıflamasına ve kırılmasına neden olabilir.
• Sap Çürüklüğü: Sapların iç kısmında çürüme ve renk değişiklikleri görülebilir. Bu durum bitkinin su ve besin taşıma kapasitesini azaltır.

Başak Belirtileri

• Başak Lekeleri: Enfekte başaklarda kahverengi lekeler ve siyah piknitler görülebilir. Bu lekeler başakların çürümesine ve tanelerin zarar görmesine neden olur.
• Tane Çürüklüğü: Enfekte taneler kahverengi ve çürümüş bir görünüm alır. Bu taneler mikotoksin birikimi nedeniyle insan ve hayvan sağlığı için tehlikeli olabilir.

Genel Belirtiler

• Büyüme Geriliği: Enfekte bitkilerde büyüme geriliği ve zayıflama görülür. Bu, bitkinin genel sağlığını olumsuz etkiler.
• Verim Kaybı: Enfekte bitkilerde verim kaybı yaşanır. Bu, tarım sektöründe ekonomik kayıplara yol açar.

Mücadele Yöntemleri

Buğdayda septorya yaprak lekesi (Septoria tritici) ile mücadelede entegre zararlı yönetimi (IPM) stratejileri önemlidir. Bu stratejiler arasında kültürel önlemler ve kimyasal mücadele yöntemleri ön plana çıkmaktadır. Kültürel önlemler, dayanıklı buğday çeşitleri kullanmak, ekim nöbeti uygulamak ve enfekte bitki artıklarını temizlemektir. Kimyasal mücadele ise uygun fungisitlerin zamanında ve doğru dozda uygulanmasını içerir. 

Buğdayda verim kayıplarına neden olan septorya yaprak lekesi (Septoria tritici)  hastalığı ile mücadelede başarıya ulaşmak için Corteva Agriscience buğday fungisitleri Quake®, Verben® ve Acanto® Plus çözümlerini tercih edebilirsiniz. Ürünlerle ilgili detaylı bilgiye buradan(link) ulaşabilirsiniz.

*Bitki koruma ürünlerini güvenli ve kurallara uygun şekilde kullanınız. Kullanmadan önce etiketi dikkatlice okuyarak talimatlara uyunuz. Tavsiye edilen ürünlerin dışında kullanılması kesinlikle yasaktır. Zehirlenme durumunda Ulusal Zehir Danışma Merkezi (UZEM)’in 114 numaralı telefonunu arayınız.